Depozito Nedir?
Güvence bedeli olarak da bilinen depozito, özellikle kira sözleşmelerinde karşımıza çıkmaktadır. Bu anlamda depozito, kira sözleşmesi nedeniyle kiraya verenin uğrayabileceği zararları teminat altına almak amacıyla kiracı tarafından verilen para veya kıymetli evrak olarak ifade edilebilir. Uygulamada taşınmaz tahliye edildiğinde depozito iadesinde bir takım problemler yaşanmakta ve bu problemler kiracıların mağduriyetine yol açmaktadır. Bu mağduriyetlerin önüne geçilmesi ve kiracıların korunması amacıyla Türk Borçlar Kanunu’nun 342. maddesinde, konut ve çatılı işyeri kiraları bakımından bir takım sınırlamalar öngörülmüştür. Ancak sınırlama getiren bu düzenlemenin, kiracısı tacir ya da tüzel kişi olan işyeri kiraları bakımından 1 Temmuz 2012 tarihinden itibaren 8 yıl süreyle uygulanması ertelenmiştir.
Depozito Nereye Yatırılmalıdır?
TBK m.342 uyarınca konut ve çatılı işyeri kiralarında, depozitonun para veya kıymetli evrak olarak verilmesi kararlaştırılmışsa kiracı parayı, kiraya verenin onayı olmaksızın çekilmemek üzere vadeli bir hesaba yatırır; kıymetli evrakı ise bir bankaya depo eder. Buna göre bankaya yatırılan bedel, kiracı ve kiraya verenin rızasıyla veya icra takibinin kesinleşmesiyle ya da kesinleşmiş mahkeme kararına dayanarak taraflardan birine teslim edilebilir.
Depozitonun vadeli hesaba yatırılmasına ilişkin bu düzenleme, 818 sayılı Borçlar Kanunu döneminde mevcut değildi. Bu nedenle de genellikle depozito kira sözleşmesinin kurulması anında kiraya verene elden teslim edilmekteydi. Ancak 818 sayılı Borçlar Kanunu döneminde de Yargıtay uygulamasında, kiraya verenin kendisine elden teslim edilen bedelin enflasyon karşısında değer kaybetmemesi için iyi niyet kurallarının gereği olarak önlem alması ve parayı ortalama faiz getiren bir banka hesabına yatırması gerektiği, dolayısıyla depozito iadesi sırasında faizden de sorumlu olduğu kabul edilmiştir. TBK m.342 ile öngörülen düzenleme de dürüstlük kuralının bir gereği olarak karşımıza çıkmaktadır. Ancak yeni düzenlemeye rağmen uygulamada hala sıklıkla kira sözleşmesi kurulurken bu bedel bankaya yatırılmamakta, kiraya verene teslim edilmektedir.
Depozito Miktarının Belirlenmesinde Üst Sınır Nedir?
Yine TBK m.342 uyarınca konut ve çatılı işyeri kira sözleşmelerinde, depozito miktarı sınırlandırılmış olup üç aylık kira bedelini geçemeyecektir. Kira sözleşmesinde kararlaştırılan depozito, üç aylık kira bedelini aşıyorsa bu durumda kısmi butlan söz konusu olacak ve üç aylık kira bedelini aşan kısmı geçersiz kabul edilecektir. Böylelikle kiracı da depozitonun üç aylık bedeli aşan kısmının iadesini talep edebilecektir.
Kiraya Veren Depozitodan Kesinti Yapabilir Mi?
Kiraya verenin depozitoyu iade etmemesi veya kesinti yaparak iade etmesi kiracıların uygulamada sıklıkla yaşadığı bir sorundur. Yeni düzenleme uyarınca depozitonun bankaya yatırıldığı kira sözleşmelerinde, bu durum artık kiracılar açısından sorun teşkil etmemektedir. Zira kiraya verenin kesinti yapabilmesi için kiracının rızasının varlığı veya kiracının rızası mevcut değilse kesinleşmiş bir mahkeme kararı ya da icra takibinin bulunması gerekecektir. Bu konuda kiracının rızasının genellikle bulunmayacağı da düşünüldüğünde, kiraya veren zararının bulunduğunu dava açarak ispatlaması halinde depozito iadesinde kesinti yapabilecektir.
Comments